Introligatorstwo warszawskie w przededniu II wojny światowej
DOI:
https://doi.org/10.33077/uw.25448730.zbkh.2020.205Słowa kluczowe:
historia introligatorstwa XX w., introligatorzy warszawscy.Abstrakt
In liberated Poland, new craft law reduce privilege of traditional guild to conduct licensure exam. Despite, effects of Great Depresion took a toll on Poland, the number of bookbinding workshops was high. In the end of decade it was about 300, and the number of workers higher than 1000. Even bookbinders made their traditional works, such as handbookbindings and fancy goods, they made publishing bindings much more often, up to 10% of all their works.
Bibliografia
Źródła archiwalne
• Archiwum Biblioteki Publicznej m. st. Warszawy 341/3, k. 84, Odpis świadectwa przemysłowego Introligatorni Artystycznej.
• Archiwum Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego IX/84a, Kopia listu Towarzystwa Bibliofilów Polskich w Warszawie do Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego,.
• Muzeum Drukarstwa 171/AA, List Zbysława Arcta do Muzeum Drukarstwa 1987.
• Warszawski Cech Introligatorów, 1950 rkps., Akt erekcyjny.
Źródła drukowane
• Cennik i regulamin pracy introligatorów warszawskich. Projekt, [1935], s. 8.
• Nasz Sklep – Urania sp. akc. X sprawozdanie rachunkowe 1 I 1921 – 30 VI 1922, Warszawa 1922.
• Pierwsza Miejska Szkoła Rękodzielnicza Żeńska, Warszawa 1929.
• Sprawozdanie Izby Rzemieślniczej w Warszawie za 1932 r., Warszawa, 1933
• Sprawozdanie Izby Rzemieślniczej w Warszawie za 1933 r., Warszawa 1934.
• Sprawozdanie Izby Rzemieślniczej w Warszawie za 1938 r., Warszawa 1939.
• Sprawozdanie o pracach jury międzynarodowego, Warszawa 1939.
• Sprawozdanie za okres 1936-38. Związek Zawodowy Drukarzy i Pokrewnych Zawodów w Polsce, Warszawa 1939.
• Umowa zbiorowa w przemyśle i rzemiośle introligatorskim w Warszawie z 13 listopada 1935 roku, [Warszawa 1935].
Akty prawne
• Rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 30 sierpnia 1933 r. w porozumieniu z Ministrem Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego o uzupełnieniu rozporządzenia z dnia 14 grudnia 1927 r. w sprawie ustalenia, w jakiej mierze świadectwa ukończenia szkół technicznych uważać należy za dowód odpowiedniej kwalifikacji do kierowania praktycznem kształceniem terminatorów, Dz. U. 1933, nr 70, poz. 519.
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 7 czerwca 1927 r. o prawie przemysłowym, Dz. U. 1927, nr 53, s. 697-720, [online] http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/ download.xsp/WDU19270530468/O/D19270468.pdf [dostęp 16.12.2018].
• Ustawa z dnia 15 lipca 1925 r. o państwowym podatku przemysłowym, Dz. U. 1925, nr 79, poz. 550, [online] http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/ WDU19250790550/O/D19250550.pdf [dostęp 16.12.2018].
• Ustawa zgromadzeń rzemieślniczych, „Gazeta Przemysłowo-Rzemieślnicza” 1905, nr 16, s. 126.
Kalendarze i księgi adresowe
• Chrześcijańska Warszawa, t. 1, Księga informacyjna polskiego przemysłu, finansów, handlu, rzemiosła, szkolnictwa, prasy, wolnych zawodów, instytucyj państwowych, sa¬morządowych i prywatnych, organizacyj gospod., społ., kultur., oświat., naukowych, dobroczynnych., zawodowych, i t.p. miasta stołecznego Warszawy, pod red. S. Kwiatkowskiego., Warszawa 1939.
• Kalendarz na Pogotowie Ratunkowe 1937, Warszawa 1937.
• Kalendarz skarbowy na 1936 rok, Warszawa 1936.
• Katalog Wystawy Pięknej Książki Polskiej, Warszawa 1936.
• Księga adresowa Polski. Przemysłu, handlu, finansów, szkolnictwa, wolnych zawodów i organizacji społecznych, wyd. 5, Warszawa 1938.
• Księga adresowa przemysłu, handlu i finansów, opr. A.R. Sroka, Warszawa 1926.
• Nasz Sklep – Urania sp. akc. Kalendarz 1927, Warszawa 1927.
• Rocznik statystyczny Warszawy 1932, Warszawa 1934.
• Spis abonentów sieci Telefonicznej m.st. Warszawy P.A.S.T. i Warszawskiej Sieci Okręg P.P.T.T. Rok 1939/1940, Warszawa 1939-1940.
• Warszawski skorowidz branżowy na rok 1936-1937. Obejmuje: finanse, przemysł, handel, rzemiosło, wolne zawody, [zest. i oprac. Jakób Schranz], Warszawa [ca 1937].
Katalogi
• Catalogue officiel de la Section Polonaise à l’Exposition Internationale Arts et Techiques dans la vie moderne, Paris 1937,Warszawa 1937.
• Katalog oficjalny działu polskiego na międzynarodowej Wystawie w Nowym Jorku 1939, Warszawa 1939.
• Międzynarodowa Wystawa Rzemiosł w Berlinie 28 V – 10 VII 1938. Dział polski, Warszawa 1938.
Wspomnienia
• Kister H., „Pegazy na Kredytowej”. Wspomnienia, Warszawa 1980.
• Kucel J., Zawistowscy z Krakowskiego Przedmieścia, „Kurier Warszawski” 2009, nr 4/5, s. 36-37.
• Mortkowicz-Olczakowa H., Pod znakiem kłoska, Warszawa 1962.
• Wojewódzki M., W tajnych drukarniach Warszawy 1939-1944. Wspomnienia, Warszawa 1976.
Artykuły prasowe
• 75 lat Okręgu Warszawskiego Związku Zawodowego Pracowników Poligrafii 1892-1967, Warszawa 1967.
• Czyżycki W., Jak uczyć robót z papieru, kartonu i tektury, „Praca Ręczna w Szkole” 1930, nr 2, s. 18-32, nr 3-4, s. 78-87; 1931, nr 1, s. 20-26, nr 2-3, s. 33-56, nr 4, s. 27-53; 1932, nr 1, s. 25-40, nr 3, s. 211-229; 1933, nr 1-2, s. 82-90, nr 2, s. 123-136.
• Czyżycki W., Zajęcia rękodzielnicze z papieru, kartonu, tektury, Poznań 1934.
• E.Z., Uroczystość święta szkolnego w Instytucie Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie, „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Warszawskiego” 1937, nr 2, s. 114-117.
• (jp), Pierwszy Ogólnopolski Zjazd Introligatorów, „Polska Gazeta Introligatorska” 1931, nr 3, s. 33-42.
• (jp), Z otwarcia „Centrali” J.K. Siudecki w Warszawie, „Polska Gazeta Introligatorska” 1930, nr 2, s. 24-27.
• Kot J., Dyplomy lubelskie marszałka Rydza-Śmigłego, „Silva Rerum” 1938/39, R. 7, s. 241.
• Kozłowski I., Introligatorstwo polskie w dobie obecnej, „Przegląd Graficzny, Wydawniczy i Papierniczy” 1939, nr 15/16, s. 151-153.
• Krzyżanowski Z., Oprawy artystyczne, „Przegląd Literacki” 1930, nr 5-6, s. 115-115-116.
• Kto może otworzyć warsztat rzemieślniczy, „Polska Gazeta Introligatorska” 1930, nr 2, s. 15-16, nr 3 s. 44-46.
• Kursy dokształcające zawodowe dla rzemiosła, „Gazeta Przemysłowo-Rzemieślnicza” 1937, nr 18, s. 7.
• M.M., Introligatorstwo w świetle polskiej ustawy przemysłowej, „Polska Gazeta Introligatorska” 1929, nr 11, s. 143-144.
• Opieka nad macierzyństwem, dziećmi i młodzieżą w Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1928.
• Oprawy, „Arkady” 1936, nr 5, s. 282-283.
• [Reklama. J. Puget i S-wie], „Gazeta Przemysłowo-Rzemieślnicza” 1936, nr specjalny wydany łącznie z nr 8, s. [76].
• Sprawozdanie z dorocznego zebrania Sekcji Introligatorów w Warszawie, „Polska Gazeta Introligatorska” 1933, nr 5, s. 80.
• Sprawozdanie z III. Kwartalnego zebrania Sekcji Introligatorów w Warszawie połączonego z tradycyjnym opłatkiem, „Polska Gazeta Introligatorska” 1934, nr 2, s. 30.
• Sprawozdanie z ogólnego zebrania Sekcji Introligatorów w Warszawie, „Polska Gazeta Introligatorska” 1933, nr 11, s. 174.
• Sprawozdanie z rocznego sprawozdawczo-wyborczego zebrania Sekcji Introligatorskiej w Warszawie, „Polska Gazeta Introligatorska” 1932, nr 4, s. 58.
• Sprawozdanie z zebrania Sekcji Introligatorów (Oddział Warszawski), „Polska Gazeta Introligatorska” 1930, nr 5, s. 75.
• Strajk introligatorów, „Wiadomości Graficzne” 1935, nr 12, s. 2.
• (t), Nasze rzemiosła. Ankieta „Gazety Porannej”. Polscy introligatorzy. (Rozmowa z panem W. Miernickim, starszym zgromadzenia introligatorów), „Gazeta Poranna” 1925, nr 117, s. 7.
• (W.K.), Oprawy introligatorskie pomysłu Franciszka Seiferta, „Rzeczy Piękne” 1927, nr 1, s. 6-7.
• Wystawa prac warsztatowych i zabytków cechowych, „Gazeta Przemysłowo-Rzemieślnicza” 1933, nr 7 s. 7-8.
• Z życia Sekcji Introligatorów m.st. Warszawy, „Polska Gazeta Introligatorska” 1930, nr 10, s. 157.
• Zarys historii cechów (Rzemiosła w Polsce), „Gazeta Przemysłowo-Rzemieślnicza” 1936, nr specjalny wydany łącznie z nr 8, s. 56-64.
• Zbyszewski K., Kuźnia książki, „Przegląd Literacki” 1930, nr 5/6, s. 4-5.
• Zjazd członków izb rzemieślniczych zawodu introligatorskiego w Warszawie, „Polska Gazeta Introligatorska” 1930, nr 7, s. 105-106.
• Zjazd Mistrzów Introligatorskich w Poznaniu, „Polska Gazeta Introligatorska” 1929, nr 7, s. 81-84.
• Zwycięstwo introligatorów warszawskich „Polska Gazeta Introligatorska” 1935, nr 13, s. 4.
Opracowania
• Arct M., Jak powstaje książka, Warszawa 1929.
• Czyżycki W., Introligatorstwo. Wskazówki techniczne, Warszawa 1948.
• Dunin J., Okładka i obwoluta jako komunikat. Wprowadzenie do problematyki, [w:] Sztuka książki. Historia – teoria – praktyka, red. M. Komza, Wrocław 2003, Acta Universitatis Wratislaviensis, t. 24.
• Dunin J., Rozwój cech wydawniczych polskiej książki literackiej XIX-XX wieku, Łódź 1982, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Scientiarum Artium et Librorum.
• Hilchen M., Pomyślał, rysował, wykonał Franciszek Joachim Radziszewski, [w:] Oprawy artystyczne Franciszka Joachima Radziszewskiego, Łódź 1987.
• Łysiak W., Wyspa zaginionych skarbów, Chicago-Warszawa 2001.
• Makowska H., Straus J., Sztuka polskiej książki literackiej 1918–1939. Katalog wystawy, Warszawa, maj–sierpień 1986, oprac. H. Makowska, J. Straus, Warszawa 1986.
• Mravincsics S., Młody artysta introligator Władysław Grabowski, Poznań 1932.
• Pokorzyńska E., „Proximus”. O szczególnie bliskich kontaktach introligatorów z klientami, [w: ] Introligatorzy i ich klienci, red. A. Wagner, Toruń 2017, s. 237-242.
• Pokorzyńska E., Dzieje cechu introligatorskiego w Warszawie, „Acta Poligraphica” 2019, t. 19, s. 45-79.
• Pokorzyńska E., Jan Recmanik 1874-1949. Artysta introligator, Bydgoszcz 2014.
• Pokorzyńska E., Marcinkowski P., Zdzisław Szafranek (1906-1972), [w:] Żyją w naszej pamięci. Wspomnienia o pracownikach Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy, red. J. Myszkowska, wyd. 2, Warszawa 2017, s. 100-104.
• Pokorzyńska E., Zofia Dębicka - introligatorka z warszawskiej elity, „Roczniki Biblioteczne” 2015, R. 59, s. 73-90.
• Rowiński S., Europejskość i polskość w oprawach wybitnych mistrzów pierwszej połowy XX wieku w Polsce. Reminiscencje warszawskie, [w:] Introligatorstwo warszawskie, Warszawa [2005], Sesje Varsavianistyczne, t. 15, s. 59-61.
• Rypson P., Nie gęsi. Polskie projektowanie graficzne 1919-1949, Kraków 2011.
• Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa-Łódź 1972; Suplement, Warszawa 1986; Suplement III, Warszawa 2010; Suplement IV, Warszawa 2016.
• Straus J., Cięcie. Fotomontaż na okładkach w międzywojennej Polsce, Warszawa 2014.
• Tondel J., Okładki książek i czasopism z okresu Młodej Polski oraz międzywojnia od Wyspiańskiego do Strzemińskiego w Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu, Toruń 2019.
• Z dziejów rzemiosła warszawskiego, red. B. Grochulska, W. Pruss, Warszawa 1983.
