W oczekiwaniu na Niepodległą – działalność kolekcjonerska Heleny Dąbczańskiej

Autor

DOI:

https://doi.org/10.33077/uw.25448730.zbkh.2020.199

Słowa kluczowe:

Helena Dąbczańska, kolekcjonerstwo, muzea

Abstrakt

During the period following the Partitions of Poland, the partitioning powers took control of cultural institutions, using them to deprive Poles of their national identity. Therefore, an unofficial cultural life had to be organized by the Polish people themselves. The current paper presents the activities of Helena Dąbczańska (1863-1956), a well-known book collector from Lwów, who established a museum in her house. The museum held a large library, a collection of paintings, china, furniture and other works of art. Dąbczańska’s example shows how an energetic and committed individual could make an immense contribution to Polish culture during this period. The sources referred to in the article are H. Dąbczańska’s memoirs, the materials she bequeathed to the National Ossoliński Institute in Wrocław, the existing literature about the collector’s life and legacy, and the results of preliminary research conducted in several museums. During her lifetime, the collector transferred her collections to various museums. The largest portion of her legacy went to the National Museum in Kraków, the Industrial Museum in Kraków and the National Museum named after King John III in Lwów. Smaller bequests went to the Wielkopolska Museum in Poznań, the Podole Museum in Tarnopol and the Ethnographic Museum in Kraków. Today, artefacts from Dąbczańska’s collections are still on display in museums and libraries.

 

Bibliografia

Archiwalia

• Zakład Narodowy im. Ossolińskich, sygn. 12012 II, Korespondencja Heleny Dąbczańskiej z lat 1915-1945.

• Zakład Narodowy im. Ossolińskich, sygn. 12237 II, Korespondencja Heleny Dąbczańskiej z lat 1897-1951.

• Zakład Narodowy im. Ossolińskich, sygn. 12618 III, Papiery Heleny Dąbczańskiej.

Publikacje

• 100 lat Domu Jana Matejki w Muzeum Narodowym w Krakowie. Materiały do historii Domu Jana Matejki, [konsultacja nauk. M. Zgórniak, red. K. Stefaniak, J. Popielska], Kraków 2004.

• 100 na 100. Katalog wystawy jubileuszowej Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej 1909-2009, Przemyśl 2010.

• Amicissima, t. 2: Studia Magdalenae Piwocka oblata, Kraków-Nowy Sącz 2010.

• Baranowski K., Na Wawel (zbiory Heleny Dąbczańskiej), Lwów 1906.

• Białynia Chołodecki J., Dąb-Dąbczańscy i Jan Zalpłachta-Zapałowicz. Przyczynki do dziejów powstania styczniowego, Lwów 1913.

• Chomyn I., Muzeum Książąt Lubomirskich. (Nie) zapomniana historia. Katalog wystawy, Wrocław 2017.

• Chwalewik E., Zbiory polskie. Archiwa, biblioteki, gabinety, galerie, muzea i inne zbiory pamiątek przeszłości w ojczyźnie i na obczyźnie w porządku alfabetycznym według miejscowości ułożone, t. 1: A-M, Warszawa-Kraków 1926.

• Dąbczańska H., Pamiętnik, oprac. J. Fijałek, „Rocznik Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie” 1963, t. 9, s. 307-360.

• Dom Matejki – o Oddziale, [online], http://mnk.pl/oddzial/dom-jana-matejki/o-oddziale, [dostęp 23.04.2018].

• Fijałek J., Dąbczańska Helena, [w:] Słownik pracowników książki polskiej, [pod red.] I. Treichel, Wrocław-Łódź 1972, s. 161.

• Galeria Rzemiosła Artystycznego Muzeum Narodowego w Krakowie. Przewodnik, Kraków 1998.

• Grabski M., Kolekcja ceramiki pokuckiej, [w:] Przewodnik po zbiorach huculskich Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie, [red. nauk. U. Janicka-Krzywda, K. Barańska], Kraków 2008, s. 77-98.

• Graff G., Huculska kolekcja Heleny Dąbczańskiej w Muzeum Etnograficznym w Krakowie – sylwetka kolekcjonerki, [w:] Huculszczyzna, jej kultura i badacze. Międzynarodowa konferencja w ramach Festiwalu Huculskiego 2006 „Za głosem trembity”, red. J. Stęszewski, J. Cząstka-Kłapyta, Kraków 2008, s. 127-136.

• Gruchała I., «W tym streszczało się niejako moje życie». Lwowski księgozbiór Heleny Dąbczańskiej (1863-1956) jako wyraz kultury książki epoki, Kraków 2016.

• Gruchała I., Inwentarze księgozbioru Heleny Dąbczańskiej w Bibliotece Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, [w:] Przestrzeń informacji i komunikacji społecznej, red. M. Kocójowa, Kraków 2004, s. 339-343.

• Gumińska B., Galeria „Sztuka Cerkiewna Dawnej Rzeczypospolitej”, Muzeum Narodowe w Krakowie, Pałac Biskupa Erazma Ciołka. Przewodnik, Kraków 2008.

• Kasprzak A.J., Skoropadowa H., Europejskie szkło, Warszawa 2008.

• Katalog wystawy urządzonej ku czci Tadeusza Kościuszki w setną rocznicę jego zgonu, we Lwowie 15 października 1917, [kat. oprac. S. Rossowski i in.], Lwów 1917.

• Kostek J., Dziedzictwo wieków, Przemyśl 2007.

• Kunysz A., Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej. Zarys monograficzny, Przemyśl 1984.

• Kunysz A., W służbie kultury i regionu. Rzecz o Muzeum w Przemyślu, Przemyśl 1989.

• Lebet-Minakowska A., Katalog judaików, cz. 1, Tkaniny, Kraków-Warszawa 2008.

• Lechicki C., Jaworski Franciszek (1873-1914), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 11: Jarosław, książę śląski, biskup wrocławski - Kapliński Seweryn, Wrocław 1964-1965, s. 105-106.

• Matwijów M., Muzea lwowskie wczoraj i dziś, „Niepodległość i Pamięć” 2006, nr 24, s. 175-196.

• Medyński A., Przewodnik turystyczny po Lwowie, Lwów 1936.

• Michalska-Bracha L., Dzieje Lwowa w twórczości historycznej Franciszka Jaworskiego (1873-1914), [w:] Historia. Ciągłość i zmiana. Studia ofiarowane profesorowi Jerzemu Maternickiemu, red. nauk. M. Hoszowska, J. Pisulińska, P. Sierżęga, Rzeszów 2016, s. 105-114.

• Michałowska-Barłóg T., Wachlarze z kolekcji Heleny Dąbczańskiej w zbiorach Muzeum Narodowego w Poznaniu, [w:] Amicissima, t. 1: Studia Magdalenae Piwocka oblata, Kraków-Nowy Sącz, 2010, s. 501-504.

• Muzeum Książąt Lubomirskich, [online] https://ossolineum.pl/index.php/muzea/muzeum-ksiazat-lubomirskich/muzeum-ksiazat-lubomirskich-2/ [dostęp 30.04.2018].

• Muzeum Narodowe imienia Króla Jana III. Przewodnik tymczasowy, Lwów 1908.

• Muzeum Narodowe w Poznaniu, [online], http://www.mnp.art.pl/, [dostęp 05.05.2018].

• Ossoliński M.J., Ustanowienie, „Karta” 2017, nr 91, s. 6-7.

• Przewodnik po Muzeum Podolskiem TSL w Tranopolu, Tarnopol 1913.

• Sprawozdanie dyrekcyi Miejskiego Muzeum Przemysłowego we Lwowie za rok 1913, Lwów 1914.

• Sto i pół. Opowieści z Muzeum Etnograficznego w Krakowie, red. D. Gruszka i inni, Kraków 2011.

• Suchodolski B., Dzieje kultury polskiej, Warszawa 1986.

• Zapalec A., Ziemia tarnopolska w okresie pierwszej okupacji sowieckiej 1939-1941, Kraków 2006.

• Zima I., Aleksander Czołowski 1865-1944. Luminarz lwowskiej kultury, Gdynia 2011.

Pobrania

Opublikowane

2020-04-19

Numer

Dział

Dziedzictwo kultury