Jewish public libraries in interwar Poland
DOI:
https://doi.org/10.33077/uw.25448730.zbkh.2020.196Słowa kluczowe:
Jewish libraries, Poland, 20th century.Abstrakt
This article presents the genesis and the organizational structure of the Jewish public libraries (also referred to as secular or modern in the literature) in interwar Poland (1918-1939). The origins of these institutions date back to the 19th century and are associated with the Haskalah movement. Due to the strong opposition of the Orthodox Jews and local authorities, the majority of the first libraries were established secretly and run illegally on private premises. Against what were then the odds, progress prevailed and the libraries flourished in the interwar period. In 1937 it was estimated that there were approximately 1,000 Jewish public libraries in Poland.
Bibliografia
• Biblioteki oświatowe. Spis na dzień 1 stycznia 1930 roku oraz tablice statystyczne, compiled by Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Warszawa; Lwów 1932.
• Bibliotekn-Tsentr bay der “Kultur-Lige”, “Literarishe Bleter” 1924, no 20, p. 7.
• Bibliotekn-Tsentr bay der “Kultur-Lige”, “Literarishe Bleter” 1924, no 21, p. 7.
• Bibliotekn-Tsentr bay der “Kultur-Lige”, “Literarishe Bleter” 1924, no 30, p. 7.
• Bukh un lezer, ed. by S. Dubnov-Erlich, Kh. S. Kazdan, Varshe 1930.
• Dos yidishe bukh: muster katalog far folksbibliotekn: hantbukh far biblotekarn un lezer, ed. by S. Abramsohn, Varshe 1929.
• Farvos iz kehile-bibliotek geshlosen?, “Der Nayer Morgen”, 26.09.1933, no 222, p. 3.
• Fisher V., Yidishe bibliotek a. n. fun David Frishman, [in:] Sefer Zgerzh, ed. by D. Shtokfish, S. Kantz, Z. Fisher, Tel Aviv 1975-1986, pp. 282-288.
• Fishman D. E., The book smugglers: partisans, poets, and the race to save Jewish treasures from the Nazis, Lebanon, NH [2017].
• Gruszka Z., Herman Kruk (1897-1944) jako organizator i dyrektor biblioteki getta wileńskiego. Szkic do obrazu bibliotekarstwa żydowskiego w Polsce, “Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum” 2010, no 16, pp. 171-182.
• Heft far notitsn iber geleyente bikher: tsuhilf dem leyener un zelbstbilder, ed. by H. Kruk, Varshe 1932.
• Hermann Kruk: Bibliothekar und Chronist im Ghetto Wilna, ed. by M. Kühn-Ludewig, Hannover [1988].
• Katalog Bibljoteki Domu Żydowskiego w Drohobyczu, Drohobycz 1928.
• Katalog ogólny wydany z okazji 10-lecia istnienia Bibljoteki: 1922-1932, Tarnopol 1932.
• Katalog Żydowskiej Biblioteki i Czytelni Społ. w Koninie, Konin 1922.
• Katalog Żydowskiej Bibljoteki Ludowej “Sifrija Amamith” w Tarnowie, Tarnów 1924.
• Katalog Żydowskiej Bibljoteki Ludowej ”Sifrija Amamith” w Tarnowie. Dodatek I, Tarnów 1926.
• Katalog Żydowskiej Bibljoteki Ludowej ”Sifrija Amamith” w Tarnowie. Dodatek II, Tarnów 1929.
• Katalog Żydowskiej Bibljoteki Ludowej ”Sifrija Amamith” w Tarnowie. Dodatek III, Tarnów 1930.
• Kroszczor H., Główna Biblioteka Judaistyczna w Warszawie, “Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego w Polsce” 1971, no 2 (78), pp. 3-10.
• Kruk H., A vinkl fun yidishn bukh: Grosser-Bibliotek, Varshe, “Vokhnshrift far Literatur, Kunst un Kultur” 1931, no 2 (13), p. 8.
• Kruk H., Akcja rozbudowy biblioteki im. Bronisława Grossera, “Bibliotekarz” 1935-36, Vol. 7, no 4-6, pp. 78-79.
• Kruk H., Bibliotek, lezer un bibliotekar, “Vokhnshrift far Literatur, Kunst un Kultur” 1933, no 48 (148), p. 6.
• Kruk H., Język żydowski, żydowskie książki i żydowskie wydawnictwa, “Chwila”, 05.03.1937, no 6451, p. 8.
• Kruk H., Metody pracy biblioteki im. Bronisława Grossera w Warszawie, “Bibliotekarz” 1937-38, Vol. 9, no 3-4, pp. 54-61.
• Kruk H., Vegn bibliotek-tekhnik, “Vokhnshrift far Literatur, Kunst un Kultur” 1933, no 45 (145), p. 6.
• Kruk H., Żydowskie biblioteki w Polsce, “Bibliotekarz” 1934-35, Vol. 6, no 6-8, pp. 82-83.
• Kruk H., Żydowskie bibljotekarstwo w Polsce: (szkic do charakterystyki), “Przegląd Biblioteczny” 1934, no 1, pp. 1-9.
• Książka i prasa na Ziemi Wileńskiej: drukarnie, wydawnictwa, księgarnie, biblioteki, czasopisma XVI w. – 1945 r., compiled by M. Jackiewicz, Bydgoszcz 2008.
• Książka polska w bibljotece żydowskiej: katalog wzorowy, Warszawa 1929.
• Kutnik D., Di ershte yidishe bibliotek, [in:] Yizkor kehilot Luninets/Kozanhorodok, ed. by Y. Zeevi [et al.], Tel Aviv 1952, pp. 146-147.
• Lunski Kh., Der “Sefer ha-Zahav” in der Strashun Bibliotek, [in:] Vilner Almanakh, ed. by A. I. Grodzenski, Vilne 1939, pp. 37-46.
• Polski słownik judaistyczny, compiled by Z. Borzymińska, R. Żebrowski, Warszawa 2003.
• Rekomendir reshimes: fun lektur oyf di temes: 1. prof. fareynen; 2. antisemtizm, ed. by H. Kruk, Varshe [1938?].
• Richmond T., Uporczywe echo: sztetl Konin: poszukiwanie, Poznań 2001.
• Shavit D., Hunger for the printed word: books and libraries in the Jewish ghettos of Nazi-occupied Europe, Jefferson, N.C.; London 1997.
• Shymkovych B., Di “Khevre Bakhurim”, vos hot bakemft dem “progres” in shtetl, [in:] Sefer Klobutsk, ed. by V. Yasni, Tel Aviv 1960, p. 88-89.
• Sokół Z., Dzieje bibliotek w Białymstoku (od XVIII wieku do 1939 roku), Białystok 1999.
• Stup A., Le-dmuta shel Tluste ha-yehudit, [in:] Sefer Tluste, ed. by G. Lindenberg, Tel Aviv 1965, p. 30.
• Vi yidish-veltlekhe bibliotek darf zikh nisht firn: barikht fun der yid. gezelshaftlekhe bibliotek un leze-zal in Konin, “Literarishe Bleter” 1925, no 45, p. 2.
• Yismakh B., Sport-klubn un zelbstshutz, [in:] Sefer Vishkov, ed. by D. Shtokfish, [Tel Aviv 1964], pp. 87-89.
• Ziomek M.J., Czytelnictwo powieści w Polsce w świetle cyfr, Kraków 1933.
